21 Brygada Strzelców Podhalańskich
 Oznaka rozpoznawcza Brygady | |
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie | |
| Nazwa wyróżniająca | |
| Patron |
gen. bryg. Mieczysław Ludwik Boruta-Spiechowicz |
| Tradycje | |
| Święto | |
| Rodowód | |
| Dowódcy | |
| Pierwszy |
płk dypl. Zbigniew Skikiewicz |
| Obecny |
gen. bryg. Tadeusz Nastarowicz |
| Organizacja | |
| Dyslokacja |
Rzeszów, Jarosław, Przemyśl, Nisko (województwo podkarpackie), Kłodzko |
| Rodzaj sił zbrojnych | |
| Rodzaj wojsk | |
| Podległość | |
| Strona internetowa | |
.jpg)
.jpg)
21 Brygada Strzelców Podhalańskich im. gen. bryg. Mieczysława Boruty-Spiechowicza (21 BSP) – lekki związek taktyczny Wojska Polskiego przeznaczony do działań bojowych w terenie górskim[1].
Formowanie i zmiany organizacyjne[edytuj | edytuj kod]
21 Brygada Strzelców Podhalańskich została sformowana w 1993 na bazie 5 Pułku Strzelców Podhalańskich oraz odtwarzanych oddziałów 9 Dywizji Zmechanizowanej jako jednostka Krakowskiego Okręgu Wojskowego. W 1999 brygadę włączono do Korpusu Powietrzno-Zmechanizowanego. W tym samym roku, w związku z rozformowaniem 14 Brygady Pancernej, do składu 21 BSP włączono: dwa bataliony czołgów z Żurawicy, dywizjony artylerii przeciwpancernej, samobieżnej i rakietowej z Jarosławia oraz Polsko-Ukraiński Batalion Sił Pokojowych z Przemyśla.
Od 1 lipca 2000 do 1 września 2011 brygada była podporządkowania dowódcy 1 Dywizji Zmechanizowanej. Od 1 września 2011 jednostka podlegała bezpośrednio Dowódcy Wojsk Lądowych. Decyzją Ministra Obrony Narodowej Nr Z-65/Org./P1 oraz Nr Z-66/ZOiU-P1 z dnia 5 września 2018 r.
29 sierpnia 2019 r. brygada została włączona w skład nowo formowanej 18 Dywizji Zmechanizowanej[2].
Tradycje[edytuj | edytuj kod]
Na mocy decyzji nr 44/MON z 12 maja 1994 minister Obrony Narodowej przekazał 21 BSP tradycje jednostek górskich:
- Drużyny Podhalańskie (1913–1914)
- Brygada Górska (1918–1919)
- 21 Dywizja Piechoty Górskiej (1919–1939)
- 22 Dywizja Piechoty Górskiej (1921–1939)
- Samodzielna Brygada Strzelców Podhalańskich (1939-1940)
- Batalion Strzelców Podhalańskich 1 Dywizji Pancernej (1940-1947)
- 1 Pułk Strzelców Podhalańskich AK (1943–1945)
- 2 Pułk Strzelców Podhalańskich AK (1943–1945)
- 3 Pułk Strzelców Podhalańskich AK (1943–1945)
- 4 Pułk Strzelców Podhalańskich AK (1943–1945)
- 5 Pułk Strzelców Podhalańskich AK (1943–1945)
- Samodzielny Batalion Piechoty Górskiej KBW (1956–1978)
- 5 Podhalańska Brygada Wojsk Obrony Wewnętrznej im. Ziemi Krakowskiej (1978–1989)
- 5 Pułk Strzelców Podhalańskich im. gen Andrzeja Galicy (1989-1993)
Symbolika podhalańska[edytuj | edytuj kod]
Znakiem rozpoznawczym 21 BSP jest szarotka umieszczona na; sztandarach brygady, na patkach peleryn mundurów, na kapeluszach oraz na beretach. Na prawym rękawie munduru noszone są okrągłe odznaki rozpoznawcze z białą szarotką na dziewięciu różnych kolorach oznaczające poszczególne pododdziały brygady.
Tradycyjny galowy mundur podhalański charakteryzuje się obecnie kapeluszem oraz peleryną nawiązującą do górskiego folkloru. Z tradycji Podhala wywodzi się ozdabianie nakryć głowy piórami drapieżnych ptaków przypiętymi odznakami, których motyw stanowiła do 1945 gałązka jedliny wpleciona do swastyki. Obecnie jest to szarotka podhalańska. Efektowną częścią munduru strzelców podhalańskich jest również kapelusz, który do Wojska Polskiego wprowadził gen. Andrzej Galica. Ozdobą kapelusza jest orle pióro, którego długość nie powinna przekroczyć 40 cm. Elementem tradycyjnego folkloru jest również peleryna podhalańska, wzorowana na góralskiej guni. Pierwsze peleryny wprowadzono do jednostek podhalańskich w roku 1923. Decyzją Nr 244/MON z 23 czerwca 2015 roku w brygadzie wprowadzono Wojskową Odznakę Górską 21. Brygady Strzelców Podhalańskich[3].
-
-
Szarotka alpejska – współczesna korpusówka podhalańczyków
Święto 21 Brygady Strzelców Podhalańskich: 26 maja. Patron 21 Brygady Strzelców Podhalańskich – gen. bryg. Mieczysław Ludwik Boruta-Spiechowicz. Decyzją nr 16/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 31 stycznia 2012 roku wprowadzono proporczyki na beret 21. Brygady Strzelców Podhalańskich[4].
Struktura organizacyjna[edytuj | edytuj kod]
Struktura przed reorganizacją brygady 15 lutego 2011 roku:
- Dowództwo 21 Brygady Strzelców Podhalańskich im. gen. bryg. Mieczysława Boruty-Spiechowicza w Rzeszowie
- 21 Batalion Dowodzenia im. gen. bryg. Zygmunta Szyszko-Bohusza w Rzeszowie
- 1 Batalion Strzelców Podhalańskich im. gen. bryg. Józefa Kustronia w Rzeszowie
- 5 Batalion Strzelców Podhalańskich im. gen. bryg. Andrzeja Galicy w Przemyślu
- 22 Karpacki Batalion Piechoty Górskiej w Kłodzku
- 14 Batalion Zmechanizowany – obecnie wcielony do 5 bsp Przemyśl
- 1 Batalion Czołgów w Żurawicy
- Polsko-Ukraiński Batalion Sił Pokojowych im. Hetmanów Jana Karola Chodkiewicza, Piotra Konaszewicza Sahajdacznego – obecnie 5 bsp – Przemyśl
- 14 Dywizjon Artylerii Samobieżnej im. gen. bryg. Wacława Wieczorkiewicza w Jarosławiu
- 21 Dywizjon Artylerii Przeciwlotniczej im. gen. dyw. Józefa Zająca w Jarosławiu
- 21 kompania zaopatrzenia w Rzeszowie → 21 blog
- 21 kompania remontowa w Rzeszowie → 21 blog
- 21 kompania medyczna w Rzeszowie → 21 Grupa Zabezpieczenia Medycznego
Obecna struktura organizacyjna brygady:
- Dowództwo 21 Brygady Strzelców Podhalańskich im. gen. bryg. Mieczysława Boruty-Spiechowicza w Rzeszowie
- 1 Batalion Strzelców Podhalańskich im. gen. bryg. Józefa Kustronia w Rzeszowie
- 5 Batalion Strzelców Podhalańskich im. gen. bryg. Andrzeja Galicy w Przemyślu
- 22 Karpacki Batalion Piechoty Górskiej im. gen. dyw. Bronisława Prugara-Ketlinga w Kłodzku
- 3 Batalion Strzelców Podhalańskich w Wojnarowej (formowanie nowo powstałego batalionu rozpoczęto w 2021 roku, w Przemyślu[5], obecnie dla batalionu powstaje kompleks koszarowy, który zostanie ukończony w 2026 roku[6])
- 16 Tczewski Batalion Saperów w Nisku
- 14 Dywizjon Artylerii Samobieżnej im. gen. bryg. Wacława Wieczorkiewicza w Jarosławiu
- 21 Dywizjon Artylerii Przeciwlotniczej im. gen. dyw. Józefa Zająca w Jarosławiu
- 21 Batalion Dowodzenia im. gen. bryg. Zygmunta Szyszko-Bohusza w Rzeszowie
- 21 Batalion Logistyczny im. gen. bryg. Jerzego Kazimierza Dobrodzickiego w Rzeszowie
Uzbrojenie[edytuj | edytuj kod]
Na uzbrojeniu brygady znajdują się: bojowe wozy piechoty BWP-1, pojazdy rozpoznawcze BRDM-2, moździerze samobieżne M120 RAK, samobieżne armato-haubice AHS Krab oraz samobieżne przeciwlotnicze zestawy rakietowe SPZR Poprad. Moździerze M-98
Wyszkolenie[edytuj | edytuj kod]
Żołnierze 21 BSP szkolili się w Norwegii w okolicach koła podbiegunowego, w Alpach francuskich, na poligonach w Niemczech, Austrii, Szwajcarii, Włoszech, Słowacji, Ukrainie, Uzbekistanie oraz w Wielkiej Brytanii. Głównymi ośrodkami szkoleniowymi wspinaczki wysokogórskiej i narciarskiej podhalańczyków są Trzcianiec, Rabe, Bystre, Kiry oraz Zakopane. Szkolenie taktyczne odbywa się na poligonach w Nowej Dębie, Wędrzynie, Lipie, Trzciańcu i Wicku Morskim. Najważniejsze ćwiczenia odbyte w składzie międzynarodowym to „Join Winter”, „Strong Resolve”, „Cossack Steppe” oraz „Maple Arch” na Litwie[7].
Strzelcy podhalańscy[edytuj | edytuj kod]
Dowódcy brygady:
- płk dypl. Zbigniew Skikiewicz (od 1994)
- płk dypl. Fryderyk Czekaj (1994 – IX 1995)
- płk dypl. Jerzy Wójcik (IX 1995 – 1996)
- gen. bryg. Fryderyk Czekaj (1996 – II 2000)
- płk dypl. Henryk Dziewiątka (II 2000 – II 2002)
- płk dypl. Jan Brzozowski (II – XII 2002)
- gen. bryg. Mirosław Rozmus (XII 2002 – 2005)
- gen. bryg. Janusz Bronowicz (2005 – 2007)
- gen. bryg. dr Tomasz Bąk (II 2008 – 5 I 2010)
- płk/gen. bryg. Stanisław Olszański (5 I 2010 – 16 XI 2012)
- płk/gen. bryg. Wojciech Kucharski (16 XI 2012 – 9 X 2015)
- płk dypl. Zenon Brzuszko (9 X 2015 – 16 IX 2016)
- płk dypl. Jarosław Mokrzycki[8] – cz.p.o. (17 IX 2016 – 4 IV 2017)
- płk/gen. bryg. Ryszard Pietras (5 IV 2017 – 4 II 2019)[9]
- płk/gen. bryg. Dariusz Lewandowski (4 II 2019 – 10 XI 2022)
- płk/gen. bryg. Tadeusz Nastarowicz (1 XII 2022 – )[10]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Polska Zbrojna. Nr 25 (596) 22 czerwca 2008. [w:] Rzeszowskie szarotki. str. 34
- ↑ 21 Brygada Strzelców Podhalańskich - 18 Dywizja Zmechanizowana [online], 21bsp.wp.mil.pl [dostęp 2019-10-15].
- ↑ Dziennik Urzędowy Ministra Obrony Narodowej. [dostęp 2016-12-30]. (pol.).
- ↑ Dziennik Urzędowy MON poz. 20. [dostęp 2018-11-29]. (pol.).
- ↑ Nieustannie trwa formowanie Żelaznej Dywizji [online], defence24.pl [dostęp 2022-05-16] (pol.).
- ↑ Będzie batalion Podhalańczyków w Małopolsce. Nowe koszary [online], defence24.pl [dostęp 2022-05-16] (pol.).
- ↑ Polska Zbrojna. Nr 25 (596) 22 czerwca 2008. [w:] Rzeszowskie szarotki. str. 34-35
- ↑ :: :: Aktualności ::<!–– Tytuł wygenerowany przez bota ––> [online], 21bsp.wp.mil.pl [dostęp 2019-04-09] [zarchiwizowane z adresu 2016-12-27] (pol.).
- ↑ 21 Brygada Strzelców Podhalańskich – Pułkownik Lewandowski nowym dowódcą podhalańczyków [online], 21bsp.wp.mil.pl [dostęp 2019-03-31].
- ↑ Biuro Bezpieczeństwa Narodowego, Obchody Święta Wojska Polskiego. Awanse generalskie [online], Biuro Bezpieczeństwa Narodowego [dostęp 2023-08-15] (pol.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- „85 lat garnizonu WP w Przemyślu”, wyd. Przemyśl 2003
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- 21 Brygada Strzelców Podhalańskich
- 21 Brygada Strzelców Podhalańskich na jednostki-wojskowe.pl
| Skład |
|---|
- Strona internetowa: 21 BSP
| Struktura | |
|---|---|
| Szkoły Wojsk Lądowych | |
| Pozostałe |
