Krzywda (gmina)

Krzywda
	gmina wiejska
	; Urząd gminy
Herb	Flaga
Państwo	Polska
Województwo	lubelskie
Powiat	łukowski
TERC	0611042
Siedziba	Krzywda
Wójt	Wojciech Czerniec (2024)
Powierzchnia	161,05 km²
Populacja (31.12.2017); • liczba ludności	; 10 520
• gęstość	65,0 os./km²
Nr kierunkowy	25
Kod pocztowy	21-470
Tablice rejestracyjne	LLU
	Adres urzędu:ul. Żelechowska 24 b; 21-470 Krzywda
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba sołectw	25
Liczba miejscowości	26
	Położenie na mapie województwa;
	51°47′40″N 22°12′07″E/51,794444 22,201944
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa
	Biuletyn Informacji Publicznej

Krzywda – gmina wiejska w województwie lubelskim, w powiecie łukowskim. W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie siedleckim. Siedziba gminy to Krzywda. Według danych z 1 stycznia 2016 gminę zamieszkiwało 10 710 osób. Gmina stanowi 11,55% powierzchni powiatu. Gmina Krzywda położona jest w północno-zachodniej części województwa lubelskiego, jest jedną z jedenastu gmin powiatu łukowskiego.

Ukształtowanie powierzchni edytuj

Według podziału fizycznogeograficzego Polski gmina położona jest w dwóch mezoregionach Niziny Południowopodlaskiej. Część środkowa i południowo-zachodnia leży na Wysoczyźnie Żelechowskiej, natomiast część północno-wschodnia z doliną Małej Bystrzycy znajduje się na Równinie Łukowskiej^[4]. Rzeźba terenu gminy jest słabo urozmaicona, o wysokościach bezwzględnych wahających się od około 180 do 160 m n.p.m.

Użytkowanie ziemi edytuj

Polna droga w okolicach Drożdżaka

Według danych z roku 2015 gmina Krzywda ma obszar 161 km², w tym:

użytki rolne: 72%
użytki leśne: 21%

Demografia edytuj

Dane z 2014 r.^[5]:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	10 710	100	5309	49,6	5401	50,4
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	67		33,2		33,8

Piramida wieku mieszkańców gminy Krzywda w 2014 roku^[1]

Historia edytuj

Piaszczyste pagórki w okolicach wsi Stary Patok i Wielgolas

Łąki w okolicach Radoryża Kościelnego

Nowy Patok – las zimą

Kopiec Sienkiewicza w Okrzei

Wojewoda Sandomierski miał trzech synów między których rozdzielił swój majątek. Najmłodszy, Przemko, otrzymał Wysoczyznę Żelechowską. Z otrzymanych ziem nie był zadowolony. W czasie podróży do swego majątku jedno z ramion herbowego krzyża ułamało się. Potraktował to jako zły omen na przyszłość. Uważał, że został pokrzywdzony przez ojca w czasie podziału dóbr. Prawdopodobnie swej siedzibie nadał nazwę „Krzywda”.

Po raz pierwszy nazwa miejscowości Krzywda pojawiła się w dokumencie z roku 1598. Pierwszym właścicielem Krzywdy i ziem okolicznych był ziemianin Jan Czyszkowski. Z zachowanych dokumentów źródłowych z roku 1730 wynika, że następnym właścicielem dóbr Krzywda był Aleksander Gostkowski. Kolejnymi znanymi właścicielami byli Ludwik i Józefina z Olszewskich Sławińscy. W roku 1846 Sławińscy sprzedali Stanisławowi Holnickiemu-Szulcowi dobra Krzywdy z przyległościami. Po śmierci Stanisława w roku 1871, majątek przeszedł w ręce syna Władysława Konrada Holnickiego-Szulca. Kolejnym właścicielem Krzywdy po śmierci Władysława Konrada w 1914 roku został jego syn Władysław Mieczysław. Należy wspomnieć, że Władysław Mieczysław Holnicki-Szulc miał dwie żony. Pierwsza – Janina Leokadia z Kownackich – była siostrą Marii Kownackiej, słynnej pisarki utworów dla dzieci, której imieniem została nazwana Szkoła Podstawowa w Krzywdzie wchodząca obecnie w Zespół Szkół w Krzywdzie. Drugą jego żoną była Natalia Kusaj. Przed wybuchem drugiej wojny światowej Holnicki część majątku wyprzedał i wraz z rodziną przeniósł się do Warszawy.

Interesującym wydarzeniem w dziejach Krzywdy był fakt, że w czasie kampanii wrześniowej przed ostatnią bitwą pod Wolą Gułowską właśnie w Krzywdzie mieścił się sztab Samodzielnej Grupy Operacyjnej „Polesie” dowodzonej przez gen. Franciszka Kleeberga, który kwaterował w dworze Holnickich. Tereny Krzywdy znane są też z działalności partyzantki radzieckiej i polskiej, którą dowodził Serafin Pawłowicz Aleksejew ps. Serafin. Działał tu również oddział GL Władysława Sienkiewicza ps. Wilk. W listopadzie 1943 r. Oddział AK Wacława Rejmaka ps. Ostoja wykoleił pod Krzywdą i ostrzelał pociąg wiozący żołnierzy hitlerowskich z frontu wschodniego na urlopy. Oddział ten wielokrotnie paraliżował ruch kolejowy na linii Łuków – Dęblin.

Po zakończeniu wojny dekretem nowo utworzonego rządu dwór wraz z majątkiem został przejęty przez skarb państwa. Od 1945 r. dwór dość często zmieniał swych użytkowników. Obecnie mieści się tutaj Urząd Gminy Krzywda.

Szkoły edytuj

Szkoła Podstawowa w Radoryżu Kościelnym
Zespół Szkół im. Kornela Makuszyńskiego w Fiukówce
Zespół Szkół im. kard. Stefana Wyszyńskiego w Radoryżu Smolanym
Zespół Szkół im. Henryka Sienkiewicza w Woli Okrzejskiej
Szkoła Podstawowa w Anielinie (zlikwidowana w 2013)^[6]
Zespół Szkół w Hucie-Dąbrowie
Zespół Szkół im. Marii Kownackiej w Krzywdzie
Zespół Szkół im. Henryka Sienkiewicza w Okrzei
Zespół Szkół im. Władysława Tatarkiewicza w Radoryżu Smolanym

Parafie edytuj

Gmina w liczbach edytuj

Dane z 2014 roku:

W gminie przypada 98 kobiet na 100 mężczyzn
Dochody na 1 mieszkańca wynoszą 3037 zł
Wydatki na 1 mieszkańca wynoszą 3080 zł
Lesistość wynosi 22,9%
98,9% ludności korzysta w instalacji wodociągowej (wzrost o 14 pkt % z rokiem 2012)
27,9% ludności korzysta z instalacji kanalizacyjnej (wzrost o 6,9 pkt % z rokiem 2012)
20,2% ludności korzysta z instalacji gazowej (wzrost o 1,2 pkt % z rokiem 2012)

Dane demograficzne edytuj

Urodzenia żywe: 121
Zgony: 99
Przyrost naturalny: 22
Saldo migracji: -56

Edukacja edytuj

W gminie jest:

Liczba żłobków: 1
5 przedszkoli i 150 miejsc
6 szkół podstawowych i 800 uczniów tych szkół
3 szkoły gimnazjalne i 420 uczniów tych szkół

Ludność gminy według edukacyjnych grup wieku w 2014 r.:

0–2 lata – 373
3–6 lat – 614
7–12 lat – 774
13–15 lat – 415

Subwencja oświatowa w gminie w 2014 roku wynosiła 10907,4 tys. zł

Ponadto w gminie znajdują się:

3 biblioteki z 1681 czytelnikami

Inne dane edytuj

Liczba przychodni w gminie: 3, w tym 3570 osób na 1 przychodnię
W gminie 2085 osób korzysta z oczyszczalni ścieków
Długość ścieżek rowerowych to 1,3 km
Liczba mieszkań to 2929
Przeciętna powierzchnia użytkowa 1 mieszkania: 85 m kw.

Sołectwa edytuj

Budki, Cisownik, Drożdżak, Feliksin, Fiukówka, Gołe Łazy, Huta-Dąbrowa, Huta Radoryska, Kasyldów, Kożuchówka, Krzywda, Laski, Nowy Patok, Okrzeja I , Okrzeja II, Podosie, Radoryż Kościelny, Radoryż Smolany, Ruda, Stary Patok, Szczałb, Teodorów, Wielgolas, Wola Okrzejska, Zimna Woda^[3]

Miejscowości podstawowe bez statusu sołectwa to Orle Gniazdo i Rozłąki.

Sąsiednie gminy edytuj

Adamów, Kłoczew, Nowodwór, Stanin, Wojcieszków, Wola Mysłowska

Przypisy edytuj

↑ ^a ^b Gmina Krzywda w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-14] , liczba ludności w oparciu o dane GUS.
↑ ^a ^b ^c Urząd Statystyczny w Lublinie
↑ ^a ^b Strona gminy, sołectwa
↑ Regionalizacja fizycznogeograficzna Polski[1]
↑ Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
↑ Szkoła Podstawowa w Anielinie. gminakrzywda.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-09-12)].

[pwl-1] Gmina Krzywda w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-14] , liczba ludności w oparciu o dane GUS.

[us-2] Urząd Statystyczny w Lublinie

[soł-3] Strona gminy, sołectwa

[4] Regionalizacja fizycznogeograficzna Polski[1]

[autonazwa2-5] Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).

[6] Szkoła Podstawowa w Anielinie. gminakrzywda.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-09-12)].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]