Grabowo (powiat kolneński)
Grabowo – wieś w Polsce, położona w województwie podlaskim, w powiecie kolneńskim, siedziba gminy Grabowo[5][6].
| wieś | |
 Park podworski w Grabowie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) | |
| Strefa numeracyjna |
86 |
| Kod pocztowy |
18-507[4] |
| Tablice rejestracyjne |
BKL |
| SIMC |
0397010[5] |
Położenie na mapie gminy Grabowo  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podlaskiego  | |
Położenie na mapie powiatu kolneńskiego  | |
 53°27′55″N 22°09′11″E/53,465278 22,153056[1]
| |
.jpg)
.jpg)
Założona w późnym średniowieczu, w 1524 zyskała prawo chełmińskie, jednak lokacja jako miasta nie powiodła się, zdegradowany przed 1578 rokiem[7].
W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Grabowo. W latach 1975–1998 należała administracyjnie do województwa łomżyńskiego.
We wsi znajduje się kościół, który jest siedzibą parafii św. Jana Chrzciciela. W strukturze kościoła rzymskokatolickiego parafia należy do metropolii białostockiej, diecezji łomżyńskiej, dekanatu Szczuczyn.
Historia edytuj
Osada Grabowo powstała nad rzeczką Dobrzycą, blisko jej ujścia Skrody. Jej powstanie związane jest z początkiem i rozwojem osadnictwa za rządów księcia mazowieckiego Janusza I. W źródłach występuje od 1423 r. Wieś stanowiła własność grabowskich, następnie przechodziła w ręce Ławskich, Gutowskich i Szczuków. W pierwszej połowie XV w. Grabowo zostało własnością Stanisława Ławskiego. Dzięki jego staraniom wieś została podniesiona do rangi miasta, otrzymała prawa miejskie chełmińskie nadane w 1524 r. przez króla Zygmunta I. W 1539 r. Grabowo otrzymało potwierdzenie nadanych mu uprzednio praw i przywilejów, dodatkowo w 1546 r. ustanowiono targ na mięso. Wójt był uposażony w dwie włóki gruntu i 6 kramów – po dwie jatki rzeźnicze, kramy sukiennicze i szewskie. Mimo nadań i przywilejów Grabowo nie zdołało utrzymać swego miejskiego charakteru i pozostało wsią. W 1578 r. w rejestrze poborowym określone zostało jako wieś na 6 włókach z 8 zagrodami.
Do 1795 r. wieś należała do powiatu kolneńskiego ziemi łomżyńskiej w księstwie i województwie mazowieckim. Na przełomie 1783/1784 wieś leżała w parafii Grabowo, dekanat wąsoski diecezji płockiej i była własnością Bernarda Wagi, skarbnika wiskiego[8]. W wyniku III rozbioru Polski znalazła się w granicach Prus Nowowschodnich, następnie od 1807 r. w Księstwie Warszawskim w departamencie łomżyńskim. Później Grabowo wraz z gminą swego imienia współtworzyło powiat szczuczyński w województwie augustowskim rozbiorowego Królestwa Polskiego.
Wieś wraz z folwarkiem w 1827 r. liczyła 154 mieszkańców zamieszkujących 22 domy, z końcem XIX wieku rozwinęła się do około 400 mieszkańców. Zajmowała 81 włók ziemi, znajdował się w niej murowany kościół parafialny, browar, szkoła i urząd gminny.
W 1919 r. znalazło się z całym powiatem szczuczyńskim w województwie białostockim.
W 1929 r. było tu 319 mieszkańców. Był tu warsztat kołodzieja, dwie kuźnie, olejarnia, cztery piekarnie, dwie rzeźnie i szewc. We wsi mieszkała akuszerka. Funkcjonowała gorzelnia „Grabowo” Z. Sokołowskiego[9].
W czasie II wojny światowej Grabowo znalazło się pod okupacją radziecką, a później pod okupacją niemiecką. Po II wojnie światowej gmina przechodziła różne koleje związane z podziałem administracyjnym. Z dniem 1 stycznia 1973 r. przywrócono gminę Grabowo.
Urodzeni edytuj
W Grabowie urodzili się przyrodnicy Antoni i Jakub Wagowie, a także aktorka Bożena Dykiel.
Zabytki edytuj
Gospodarka edytuj
Większość mieszkańców Grabowa zatrudniona jest w rolnictwie. Dominującą uprawą są ziemniaki, żyto oraz owies. Ludność zatrudniona w usługach stanowi około 30% ogółu ludności czynnej zawodowo. Największe zakłady pracy w Grabowie to Zespół Szkół w Grabowie, Urząd Gminy i Bank Spółdzielczy.
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 37565
- ↑ Wieś Grabowo w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2021-03-27], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 332 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT.
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
- ↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 32–33.
- ↑ Sławomir Górzyński: Regestr Diecezjów Franciszka Czaykowskiego, czyli właściciele ziemscy w Koronie 1783-1784. Warszawa: Wydawnictwo DiG, 2006, s. 640.
- ↑ The 1929 Polish Business Directory Project [online], data.jewishgen.org [dostęp 2017-04-09].
- ↑ a b c Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podlaskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023.
Bibliografia edytuj
- Miasta polskie w tysiącleciu, [red. Siuchniński], Ossolineum 1965, tom I, s. 260.
- Grabowo (13), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 783.
Linki zewnętrzne edytuj
- Historia Żydów w Grabowie. sztetl.org.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)]. na portalu Wirtualny Sztetl