Wilczy Szaniec (Gierłoż) – kwatera Hitlera
Gierłoski las jest terenem położonym 8 km na wschód od Kętrzyna. Na jego zachodnim skraju znajdują się dwa jeziora: Jezioro Mój i Jezioro Siercze. W okresie II wojny światowej na tym terenie wybudowano zespół około 80 budowli, w tym 7 schronów żelbetonowych ze ścianami grubymi na 8 metrów, 40 schronów lekkich oraz baraki murowane i drewniane. W latach 1941-44 kompleks (Wilczy Szaniec) pełnił funkcję kwatery głównej wodza III Rzeszy Adolfa Hitlera oraz Naczelnego Dowództwa Sił Zbrojnych Niemiec.
Spis treści
Wilczy Szaniec – śladami historii
We wrześniu 1939 r. została utworzona w Niemczech kwatera główna Führera, która była ośrodkiem dowodzenia w czasie wojny. Jej siedzibę przenoszono w zależności od sytuacji na froncie. Nie licząc Berlina i Obersalzbergu, w czasie II wojny światowej Kwatera Główna Adolfa Hitelera stacjonowała w ośmiu miejscach. Najdłużej w Gierłoży , w kętrzyńskiej kwaterze Wolfsschanze nazwanej Wilczym Szańcem. Budowa tego obiektu rozpoczęła się w lipcu 1940 roku. W pierwszym etapie umocniono nawierzchnie dróg a także wybudowano specjalną bocznicę kolejową oraz lotnisko. Kwaterę wybudowano na obszarze ok. 4 km2. Przez jej teren przebiegała linia kolejowa Kętrzyn – Węgorzewo. Całość zabezpieczona była zaporami z drutu kolczastego a także szerokimi na 100 metrów polami minowymi. Ścisły obszar kwatery obejmował 800ha lasu. Wokół niego znajdowały się trzy koncentryczne strefy obrony i bezpieczeństwa.
Strefy Wilczego Szańca
W pierwszej strefie (sztabowej), położonej na północ od linii kolejowej, przebywał Hitler i jego ścisłe otoczenie. Znajdowały się tu schrony, centrala telefoniczna, dwie herbaciarnie, dwa kasyna, kotłownia i sauna. Mieścił się tu także największy budynek na terenie kwatery, obiekt oznaczony cyfrą 13 – bunkier Adolfa Hitlera. W przeciwieństwie do innych schronów pełnił zarówno funkcję ochronną i jednocześnie był mieszkaniem Hitlera. Znajdował się tu jego gabinet, sypialnia, łazienka, garderoba, pokoje dla obsługi oraz centrala telefoniczna. Obok usytuowane były żelbetowe i ceglane budowle Jodla, Göringa, lekarzy, wydziału personalnego wojsk lądowych, adiutantury osobistej, personelu pomocniczego. Była to strefa szczególnie chroniona, dlatego przed wejściem obowiązywały przepustki, legitymowane były nawet najbardziej znane osobistości, ministrowie i generałowie.
W strefie drugiej, położonej na południe od szosy łączącej Kętrzyn z Węgorzewem, mieściły się wydziały sztabowe sił zbrojnych Wehrmachtu oraz pomieszczenia batalionu przybocznego Hitlera. Znajdowała się tu także centrala dalekopisowa, kasyno oficerskie oraz schron przeciwlotniczy ogólnego użytku.
W trzeciej strefie znajdowały się budynki gospodarcze, a także stanowiska ogniowe, obserwacyjne oraz pomieszczenia dla straży i bunkry obrony przeciwlotniczej. Oprócz baterii przeciwlotniczych w lesie na obrzeżach pierwszej strefy rozlokowano batalion pancerny a także stanowiska moździerzy. Trzecią strefę bezpieczeństwa od posterunków zewnętrznych dzieliły prawie dwa kilometry.
Wilczy Szaniec był samowystarczalny
Kwatera funkcjonowała jak samowystarczalne miasteczko. Posiadała sieć energetyczną z własnymi zapasowymi generatorami a także sieć ciepłowniczą, kanalizacyjną, wodociągową, telefoniczną, telegraficzną oraz oczyszczalnię ścieków. Cały obszar był starannie zamaskowany drzewami oraz siatką imitującą liście. Dachy budynków pokrywano ziemią, a ściany budynków pokrywano zaprawą z dodatkiem zielonej farby. Do oświetlenia dróg wewnętrznych, prowadzących bezpośrednio do schronów użyto lamp z kloszami pomalowanymi na fioletowo, co utrudniało rozpoznanie z powietrza. Wywiady: aliancki i radziecki nigdy nie zdołały zlokalizować położenia kwatery. W nocy z 24 na 25 stycznia 1945 r., w związku ze zbliżaniem się natarciem Armii Czerwonej, budynki zostały przez Niemców wysadzone w powietrze. Po zajęciu Wilczego Szańca przez wojska NKWD w lutym 1945 r. Sowieci przeprowadzali w ruinach detonacje( pod pretekstem badania wytrzymałości żelbetonu).
Zwiedzanie Wilczego Szańca
Wilczy Szaniec to unikalne i niezwykle ciekawe miejsce! To właśnie tutaj, w czwartek 20 lipca 1944r. o godzinie 12.42, miał miejsce słynny zamach na Hitlera. Bombę z opóźnionym zapłonem wniósł na naradę pułkownik Claus von Stauffenberg. Eksplozja nie zabiła jednak Hitlera. Z drobnymi obrażeniami był w stanie jeszcze tego samego dnia przyjąć przybyłego z wizytą Benito Mussoliniego.
Obecnie Wilczy Szaniec stanowi jedną z największych atrakcji Warmii i Mazur. Do dziś zachowała się tylko część budynków, niektóre w lepszym, inne w gorszym stanie. Można zwiedzać je po wyznaczonych szlakach, korzystając z informacji umieszczonych na tablicach lub wysłuchać szczegółowej opowieści przewodnika. Na miejscu dostępne są też mapy z opisem trasy. Budynkek batalionu przybocznego Hitlera posiada restaurację oraz hotel. W sąsiednich budynkach przebywała Służba Bezpieczeństwa Rzeszy. W bunkrze sztabu generała Jodla urządzono strzelnicę z replikami historycznej broni niemieckiej. Wilczy Szaniec dzieli się obecnie na dwie strefy zwiedzania, wejście do strefy pierwszej jest płatne, strefę drugą można zwiedzać bez opłat.
Zobacz również
- Hochwald, Kwatera Himmlera, Czarny Szaniec
- Mamerki (bunkry) – Kwatera główna niemieckich wojsk lądowych
- Mazurolandia – Park Miniatur Warmii i Mazur
- Wilcze Lotnisko
- Ciekawe miejsca na Mazurach. Co warto zobaczyć w pierwszej kolejności?
Adam Jones from Kelowna, BC, Canada, CC BY-SA 2.0, via Wikimedia Commons