Wezwanie do sądu na sprawę cywilną w charakterze świadka nie zawsze wzbudza entuzjazm. Stawiennictwo wiąże się przecież z koniecznością dojazdu (czasem do odległego sądu), zwolnienia się z pracy, znalezienia opieki dla dziecka, czy wreszcie- ze stresem. Nierzadko, świadkowie nie chcą być angażowani w konflikt między stronami. Nic zatem dziwnego, że wiele osób, które otrzyma wezwanie, zadaje sobie pytanie: „czy muszę stawić się w sądzie?”. W tym artykule znajdziesz odpowiedzi, które pozwolą rozwiać Twoje wątpliwości.
Czy stawiennictwo w sądzie jako świadek jest obowiązkowe?
Należy zacząć od tego, że osoba wezwana na rozprawę w charakterze świadka ma obowiązek stawić się w sądzie. Z tego obowiązku nie zwalnia jej ani uprawnienie do odmowy składania zeznań (które omówię w odrębnym artykul), ani też znikoma wiedza na temat faktów związanych z daną sprawą.
Co grozi świadkowi, który nie stawił się na rozprawie? Wówczas, na podstawie art. 274 par. 1 k.p.c., sąd skazuje go na grzywnę oraz wzywa powtórnie, na kolejny termin rozprawy. Wysokość grzywny może wynieść aż 3000 zł.
W przypadku, w którym świadek nie stawi się na kolejną rozprawę, na którą otrzymał wezwanie, sąd skaże go na ponowną grzywnę oraz może zarządzić przymusowe sprowadzenie.
Opisane wyżej środki mogą wydawać się surowe. Należy jednak pamiętać, że zeznania świadka mogą mieć istotne znaczenie dla prawidłowego rozstrzygnięcia sporu. Jego uporczywe unikanie wizyty w sądzie często powoduje, że postępowania toczą się przez lata, a zainteresowane strony długo oczekują na zapadnięcie wyroku. Ukaranie świadka za niestawiennictwo grzywną może okazać się jedynym skutecznym środkiem, mającym na celu jego zdyscyplinowanie.
Jak usprawiedliwić swoje niestawiennictwo w sądzie?
Oczywiście, nieobecność świadka nie zawsze jest zależna od jego złej woli. Przypadki losowe, takie jak choroba, pobyt w szpitalu czy nawet kolizje i wypadki w drodze do sądu, zasługują rzecz jasna na uznanie. Należy podkreślić, że jeśli niestawiennictwo jest spowodowane chorobą, wówczas należy złożyć zaświadczenie od lekarza sądowego.
Jeśli świadek już w dacie otrzymania wezwania wie, że nie będzie mógł stawić się na rozprawie (np. z powodu zaplanowanego egzaminu, wyjazdu służbowego itd.), wówczas warto, żeby jeszcze przed rozprawą skierował do sądu pismo z taką informację. Rzecz jasna, na dowód powinien załączyć dokument, z którego wynika jego niemożność przybycia do sądu.
Inaczej rzecz wygląda, jeśli nieobecność w sądzie została spowodowana przez nagłą sytuację, która miała miejsce na krótko przed zaplanowaną rozprawą, a świadek nie ma możliwości zawiadomić o tym osobiście sądu. W takich okolicznościach zalecam, aby o powodach nieobecności powiadomić stronę, która wnioskowała o przesłuchanie świadka, a strona przekaże taką informację na rozprawie. Dodam jednak, że taka praktyka wynika z grzeczności, nie z przepisów. Niejednokrotnie podczas rozpraw strony lub ich pełnomocnicy informowali, że określony świadek nie mógł przyjechać do sądu ze względu np. na wypadek losowy.
Grzywna za niestawiennictwo świadka – co można zrobić?
Jeśli sąd zdecyduje się nałożyć na świadka grzywnę, wówczas wyda odpowiednie postanowienie, a jego odpis doręczy świadkowi. W takiej sytuacji świadek może w ciągu tygodnia usprawiedliwić swoje niestawiennictwo. Termin ten jest zachowany wówczas, gdy przed upływem 7 dni świadek nada list polecony do sądu na poczcie.
Jeśli dojdzie do przekroczenia tego terminu, to nie zawsze wszystko stracone! Świadek może usprawiedliwić swoje niestawiennictwo również podczas kolejnej rozprawy, na którą zostanie wezwany.
W jaki sposób sąd może wyegzekwować grzywnę nałożoną na świadka za jego niestawiennictwo na rozprawie cywilnej?
Jeśli świadek nie usprawiedliwił swojego niestawiennictwa albo przytoczone powody nieobecności nie zostały uwzględnione przez sąd, grzywnę należy zapłacić. W pierwszej kolejności sąd wezwie osobę ukaraną do dobrowolnego jej uiszczenia w terminie 30 dni. W razie bezskutecznego upływu tego terminu, zostanie wszczęta egzekucja przymusowa.
Warto pamiętać, że grzywna nakładana na świadka za niestawiennictwo jest nakładana na podstawie kodeksu postępowania cywilnego, a nie przepisów kodeksu karnego. Tym samym, nie można do niej stosować przepisów o jej zamianie na prace społecznie użyteczne czy pozbawienie wolności.
