Metoda, metodyka czy metodologia?

Jak w wielu innych dziedzinach, tak również w zarządzaniu projektami, wraz ze zwiększeniem ich ilości oraz stopnia skomplikowania, nadeszła konieczność standaryzacji dobrych praktyk. Wiązało się to z koniecznością wybrania odpowiedniej terminologii, która będzie stosowana. Początkowo wykorzystywana była ta angielskojęzyczna, potem wraz z rozszerzaniem się zarządzania projektami na coraz to nowe dziedziny gospodarki, zaczęto tłumaczyć i stosować dobre praktyki zarządzania projektami w lokalnych językach. W tym momencie zaczęły pojawiać się nieścisłości, bo nie zawsze termin angielskojęzyczny da się bezpośrednio przenieść do języka lokalnego bez zmiany jego znaczenia. Taki problem pojawia się właśnie przy stosowaniu pojęć metody, metodyki i metodologii w języku polskim.

Zacznijmy od wytłumaczenia każdego z tych terminów. Korzystam ze Słownika Języka Polskiego:

• Metodyka – zbiór zasad obejmujący sposoby wykonania jakiejś pracy;
• Metoda – świadomie stosowany sposób działania prowadzący do uzyskania planowanego rezultatu.
• Metodologia – nauka obejmująca metody badań naukowych, ich poprawność, skuteczność i naukową wartość;

Weźmy pod lupę Metodykę, która jest definiowana jako zbiór zasad wykonania danej pracy. Czy PMBoK, PRINCE2 czy Agile PM to tylko zbiór zasad? Owszem zawierają zbiór zasad i dobrych praktyk, ale oprócz tego definiują role w projekcie, dokumentację i szereg narzędzi, które można dostosowywać do swojego projektu. Nie jest to tylko sztywny zbiór zasad, który można traktować jak instrukcję obsługi.

Kolejnym pojęciem, które już ma dużo szersze znaczenie jest Metoda, która jest świadomie stosowanym sposobem działania prowadzącym do uzyskania planowanego rezultatu. I ta definicja bardzo trafnie opisuje czym są zebrane i stosowane zbiory dobrych praktyk. Ale w odniesieniu do zarządzania projektami stosowanie tego pojęcia nie jest bardzo powszechne. Znacznie częściej stosuje się pojęcie metodologii, które oznacza naukę obejmującą metody badań naukowych. To pojęcie z kolei kompletnie nie pasuje do tego czym w zarządzaniu projektami jest PMBoK, PRINCE2 czy Agile PM. Dlaczego więc najczęściej stosowane jest pojęcie, które zupełnie do tego nie pasuje?

Odpowiedź jest prosta. W języku angielskim zaczęto używać terminu methodology, a nie method:

• Methodology – 1. a body of methods, rules, and postulates employed by a discipline: a particular procedure or set of procedures; 2. the analysis of the principles or procedures of inquiry in a particular field.
• Method – 1. a procedure or process for attaining an object: such as a way, technique, or process of or for doing something; 2. a discipline that deals with the principles and techniques of scientific inquiry.

Metodologia w języku angielskim ma dwa znaczenia: 1. zbiór metod, reguł i postulatów stosowanych przez dyscyplinę: szczególna procedura lub zestaw procedur oraz 2. analiza zasad lub procedur badania w danej dziedzinie. Rozwijając to na bardziej zrozumiały język, pojęcie metodyki (ang. methodology) można definiować jako system wzorców postępowania, technik, procedur i zasad stosowanych przez specjalistów działających w ramach jednej dziedziny. Natomiast termin metody (ang. method), podkreśla świadomy i celowy charakter zarządzania projektami. Często niepoprawnie w odniesieniu do zarządzania projektami stosowany jest termin metodologii. Wynika to zbędnego tłumaczenia z języka angielskiego słowa methodology, które posiada dwa znaczenia: 1. metodyka, 2. metodologia.

Dużo tych definicji, a wcale nie pomaga to, że znaczenie poszczególnych słów są różne w obu językach. W swojej pracy magisterskiej porównywałam podejście zwinne i kaskadowe, musiałam więc na samym początku zdefiniować najważniejsze pojęcia i miałam ogromny problem z wyborem pojęcia, którego będę się trzymać. Ja zdecydowałam się na metodę, ponieważ jej znaczenie w języku polskim jest najtrafniejsze. Akceptowalne jest też używanie pojęcia metodyki, które jest po prostu tłumaczeniem angielskiego methodology.

Wybór należy do was, którego z tych dwóch chcecie używać. Natomiast nie stosujcie pojęcia metodologii, które nie jest ani trafne, ani poprawnie przetłumaczone. Teraz, gdy już wiecie czym różnią się te pojęcia, stosujcie je świadomie w waszych projektach.

Źródła:

• https://sjp.pl/metodologia 
• https://sjp.pl/metoda
• https://sjp.pl/metodyka
• https://www.merriam-webster.com/dictionary/methodology
• https://www.merriam-webster.com/dictionary/method
• https://www.pexels.com/photo/photo-of-women-having-conversation-3194524/