Kapelusznictwo – ginące rzemiosło

Kapelusz_03

Jest pewna liczba osób, które ponad wyroby z masowej produkcji, przedkładają wyroby produkowane ręcznie przez rzemieślników, którzy w ich wytwarzanie, oprócz umiejętności, wkładają także serce. Dlatego ich wyroby mają duszę; spełniając swoją zwykłą rolę użytkową, dostarczają użytkownikom satysfakcji obcowania z czymś wyjątkowym i niepowtarzalnym. Mają tylko jedną wadę: są droższe od tych z produkcji seryjnej. Dlatego liczba ich miłośników nie jest duża i ciągle maleje. A to pociąga za sobą – ginięcie tradycyjnego rzemiosła. Niegdyś w Warszawie było 40 pracowni zajmujących się wytwarzaniem czapek i kapeluszy. Dziś są trzy. Czy za kilka lat nie będzie żadnej? Mam nadzieję, że nie – bowiem wraca moda na kapelusze, przynajmniej w modzie męskiej.

Kapelusz_05

Żeby zgłębić temat kapeluszniczego rzemiosła, odwiedziłem najstarszą pracownię kapeluszniczą w Polsce: warszawski zakład: Cieszkowski, który działa nieprzerwanie od… 150 lat. Zakład prowadzi pani Alina Cieszkowska – prawnuczka Stefana Cieszkowskiego, który uczył się fachu w Wiedniu, a po powrocie do Polski, założył własną pracownię w roku 1864.

_Kapelusznictwo_02

Pani Alina Cieszkowska w swoim sklepie w Warszawie, przy ulicy Targowej 18

Kapelusz_01

Pani Alina pokazała mi kulisy produkcji kapeluszy. Zanim jednak o tym napiszę, cofnę się trochę w czasie.

Stefan Cieszkowski otworzył swoją pracownię w Warszawie na ulicy Chmielnej, naprzeciwko łaźni Diana. To był znakomity punkt, bowiem wiadomo, że eleganccy mężczyźni odwiedzali łaźnię od czasu do czasu – niektórzy nawet co tydzień. Interes rozwijał się bardzo dobrze i był kontynuowany przez kolejne pokolenia Cieszkowskich. II Wojna Światowa zniszczyła wszystko, co znajdowało się w Warszawie. Stefan Cieszkowski junior (wnuk założyciela firmy i ojciec pani Aliny) zaczynał wszystko od początku. Zachowała się wzruszająca fotografia z 1945 roku. Maleńka enklawa w morzu ruin – zakład kapeluszniczy S.Cieszkowski.

_Kapelusznictwo_03

Rok 1945 . Warszawa, ul. Marszałkowska 74.

Stefan Cieszkowski był artystą nie tylko w fachu kapeluszniczym. W latach 50-tych ubiegłego wieku pracował jako… tenor w Operetce Warszawskiej. Była to zresztą swoista ucieczka przed szykanami ze strony władz, z jakimi borykało się wówczas rzemiosło.

_Kapelusznictwo_04

Stefan Cieszkowski (z lewej) – solista Operetki Warszawskiej.

_Kapelusznictwo_06

Stefan Cieszkowski znów jako kapelusznik.

_Kapelusznictwo_07

18-letnia Alina Cieszkowska przy pracy.

Firma Cieszkowski miała wielu znanych klientów. Tutaj swoje nakrycia głowy kupowali m.in. Jan Kiepura, Mieczysław Fogg, Aleksander Żabczyński, Ludwik Sempoliński, Mieczysław Wojnicki, Janusz Zakrzeński, a także Tadeusz Mazowiecki, który w okresie premierowania przyjeżdżał do sklepu na Targowej z obstawą.

Kapelusz_04

W wytwarzaniu męskich nakryć głowy jest 90% rzemiosła i 10% artyzmu. W wytwarzaniu kapeluszy damskich jest 10% rzemiosła i 90% artyzmu. Gdy do rodzinnego biznesu wkroczyła pani Alina, dała upust swoim artystycznym talentom i zaczęła tworzyć także kapelusze damskie. Piękne!

_Kapelusznictwo_08

Kapelusz_06

Czas przejść do kapeluszowego rzemiosła. Nie chcę przedstawiać szczegółowego przepisu na wykonanie kapelusza. Ale chciałbym oddać atmosferę rzemieślniczej pracowni z całym artystycznym bałaganem, niepowtarzalnymi starymi narzędziami i prostymi metodami pracy, które sumują się na efekt w postaci finalnego wyrobu.

_Kapelusznictwo_09

Metalowe formy główek kapeluszy.

_Kapelusznictwo_10

Każdy rodzaj kapelusza ma swoją formę, inną dla każdego rozmiaru.

_Kapelusznictwo_11

Formę należy najpierw rozgrzać.

_Kapelusznictwo_13

A następnie naciągnąć na nią stożek filcowy i ukształtować.

_Kapelusznictwo_14

Do kształtowania ronda służy taki prosty przyrząd.

_Kapelusznictwo_16

Jednym z podstawowych narzędzi przy produkcji kapeluszy jest para wodna. Uzyskiwana metodą niezbyt wyrafinowaną, ale skuteczną.

_Kapelusznictwo_17

Kształtowanie kapelusza.

Kapelusz_02

Szkoda ginącego rzemiosła. Czy taki klimat można znaleźć w fabryce?

_Kapelusznictwo_22_Kapelusznictwo_23_Kapelusznictwo_21_Kapelusznictwo_24_Kapelusznictwo_25_Kapelusznictwo_27_Kapelusznictwo_28_Kapelusznictwo_26

Kapelusz_07

_Kapelusznictwo_18

Ten kapelusz, ze względu na kolor, długo nie mógł znaleźć nabywcy.

_Kapelusznictwo_19

W końcu znalazł.

_Kapelusznictwo_20

I czeka go teraz rodzinne wyrywanie sobie z rąk

Kapelusz_08

_Kapelusznictwo_29

25 komentarzy

  1. Paweł 16/03/2015
    • Jan Adamski 16/03/2015
  2. Paweł 16/03/2015
    • Jan Adamski 16/03/2015
    • Rafał 16/03/2015
  3. LT 16/03/2015
  4. LadyM. 05/04/2015
    • Jan Adamski 05/04/2015
  5. Marcin33lat 29/04/2015
    • Jan Adamski 29/04/2015
  6. Piotr 15/09/2015
    • Jan Adamski 15/09/2015
  7. Bijuella 05/01/2016
    • Jan Adamski 05/01/2016
  8. Wally 05/06/2016
    • Jan Adamski 05/06/2016
      • Piotr 16/02/2018
    • Piotr 16/02/2018
  9. Rafał 02/08/2017
  10. Andrius 10/09/2017
    • Jan Adamski 10/09/2017
      • Andrius 10/09/2017
        • Monika-modystka 27/01/2019
          • Jan Adamski 27/01/2019

Dodaj komentarz