Militarism, Militarization, and War (Militaryzm, militaryzacja i wojna) 4219-SH0011
Czym jest militaryzm i skąd się właściwie bierze? Co to oznacza, że dane państwo, społeczeństwo, instytucja, praktyka, osoba lub rzecz są zmilitaryzowane? Jak możemy badać militaryzm wychodząc poza wskaźniki makro i przyglądając się w zamian jego funkcjonowaniu w codziennym, cywilnym życiu?
Militaryzm, jako zjawisko społeczne, nie cieszył się dużą popularnością w międzynarodowej nauce po zakończeniu zimnej wojny. Ponadto, samo pojęcie było przedmiotem rozmaitych i często normatywnych definicji, co ograniczyło jego wartość analityczną. Celem zajęć jest wprowadzenie studentów/-ek do interdyscyplinarnego pola badań nad militaryzmem, które czerpie z socjologii, stosunków międzynarodowych, studiów nad płcią i studiów kulturowych. Rozumiejąc militaryzm w szerokim, socjologicznym sensie jako "przenikanie relacji militarnych do sfery relacji społecznych" (Shaw 2013: 20), zajęcia dostarczą przykładów na trwające znaczenie militaryzmu we współczesnych społeczeństwach, a także wyposażą studentów w krytyczne narzędzia do analizy jego funkcjonowania w codziennym życiu.
Kurs podzielony jest na trzy segmenty. W pierwszej części zajęć omówimy kluczowe pojęcia, narzędzia i debaty w obrębie studiów nad militaryzmem, aby wykształcić krytyczną ciekawość n.t. militaryzmu jako zjawiska osadzonego w instytucjach państwowych, obywatelstwie, płci, historii i kulturze. W drugiej części kursu przyjrzymy się przemianom wojny i militaryzmu w XX i XXI wieku: stopniowemu zanikaniu klasycznego militaryzmu typowego dla wojen totalnych, wyłanianiu się nowych jego form w coraz bardziej cywilnych społeczeństwach, i rozłamowi między USA a Europą w podejściu do kwestii wojskowych. W trzeciej części zajęć będziemy ćwiczyć krytyczną ciekawość w odniesieniu do szeregu zjawisk społecznych we współczesnych Stanach Zjednoczonych i Europie. M.in. poddamy analizie sposób, w jaki militaryzm przeobraża takie cywilne sfery jak bezpieczeństwo, edukacja dziecięca, policja, historia i pamięć zbiorowa, moda, rozrywka, społeczeństwo obywatelskie/ruchy społeczne oraz porządek płci.
Zajęcia:
CZĘŚĆ PIERWSZA: Definicje i narzędzia
ZAJĘCIA 1: Wprowadzenie do zajęć i ich przedmiotu
ZAJĘCIA 2: Czym jest militaryzm i militaryzacja? Pojęcia i definicje
ZAJĘCIA 3: Jak badać militaryzm? 'Krytyczna ciekawość' jako narzędzie analityczne
CZĘŚĆ DRUGA: Formy historyczne i ich przemiany
ZAJĘCIA 4: Klasyczny militaryzm ery wojen totalnych
ZAJĘCIA 5: Po zimnej wojnie. "Europejczycy są z Wenus, a Amerykanie z Marsa"?
ZAJĘCIA 6: Nowe wojny, nowe militaryzmy?
CZĘŚĆ TRZECIA: W jaki sposób rzeczy są militaryzowane? Studia przypadku
ZAJĘCIA 7: Porządek płci
ZAJĘCIA 8: Feminizm(y) i emancypacja
ZAJĘCIA 9: Bezpieczeństwo narodowe
ZAJĘCIA 10: Edukacja dziecięca
ZAJĘCIA 11: Policja
ZAJĘCIA 12: Historia i pamięć zbiorowa
ZAJĘCIA 13: Moda i towary konsumpcyjne
ZAJĘCIA 14: Ruchy społeczne: przypadek Amerykańskich milicji
ZAJĘCIA 15: Społeczeństwo obywatelskie: przypadek paramilitaryzmu w Europie Środkowo-Wschodniej
ZAJĘCIA 16: Podsumowanie i wnioski. Jaka jest przyszłość militaryzmu?
Rodzaj przedmiotu
Efekty kształcenia
Po ukończeniu kursu student/ka:
1. Wiedza
a) Rozumie i potrafi zdefiniować pojęcią militaryzmu, militaryzacji i wojny, a także krytycznie ocenia ich rozmaite definicje powstałe na przestrzeni historii i na gruncie różnych dyscyplin naukowych
b) posiada wiedzę teoretyczną n.t. głównych debat w studiach nad militaryzmem oraz rozpoznaje najważniejszych/-e teoretyków/-yczki i podejścia w obrębie pola
c) zna metody i narzędzia badawcze stosowane w studiach nad militaryzmem
d) rozumie rolę militaryzmu we współczesnej polityce i społeczeństwie w USA oraz Europie
e) rozpoznaje i potrafi wyjaśnić przemiany wojny i militaryzmu na przestrzeni historii najnowszej
2. Umiejętności
a) sprawnie posługuje się 'krytyczną ciekawością' do badania militaryzmu - potrafi zidentyfikować i scharakteryzować jego różne formy i dynamikę w życiu społecznym
b) ma podstawowe kompetencje, by włączyć się w dyskusje n.t. bezpieczeństwa narodowego, wojska i jego miejsca w społeczeństwie
c) potrafi rozróżnić normatywne i analityczne podejścia do zjawisk społecznych
d) posiada pogłębione umiejętności formułowania i prezentowania krytycznych argumentów teoretyczno-analitycznych oraz pisania tekstów naukowych
3. Kompetencje społeczne
a) potrafi formułować przemyślane sądy i bronić ich w debacie
b) jest otwarty/-a na różne stanowiska w spornych kwestiach i prezentuje szacunek dla pluralistycznej dyskusji
c) rozumie znaczenie cywilnej kontroli nad sferą wojskową dla bardziej pokojowych, demokratycznych społeczeństw
Kryteria oceniania
Ocena:
1. Regularna obecność (dopuszczalne dwie nieobecności), aktywny udział w dyskusji - 30%
2. Prezentacja artykułu naukowego (indywidualna lub grupowa) - 30 %
3. Praca pisemna (6-8 stron) – 40%.
Studenci/-tki mają za zadanie zrekonstruować, opisać i zanalizować proces militaryzacji (lub demilitaryzacji) wybranego zjawiska, instytucji czy rzeczy na przestrzeni czasu, używając pojęć i narzędzi omawianych w czasie zajęć.
Literatura
Kluczowa literatura teoretyczna (wybór):
Altınay, Ayşe Gül. 2019. “Undoing Academic Cultures of Militarism: Turkey and Beyond.” Current Anthropology 60 (S19): 15–25.
Basham, Victoria M., Aaron Belkin & Jess Gifkins. 2015. “What is Critical Military Studies?" Critical Military Studies, 1:1, 1-2.
Enloe, Cynthia. [2007] 2016. Globalization and Militarism. Feminists Make the Link. Second edition. Lanham: Rl.
Enloe, Cynthia. 2015. “The recruiter and the sceptic: a critical feminist approach to military studies”, Critical Military Studies, 1:1, 3-1.
Kaldor, Mary. 2007. New and Old Wars: Organized Violence in a Global Era. Stanford University Press.
Shaw, Martin. 1991. Post-Military Society: Militarism, Demilitarization, and War at the End of the Twentieth Century. Philadelphia: Temple University Press.
Shaw, Martin. 2006. “War and militarism”. In Encyclopedia of Social Theory, edited by Austin Harrington, Barbara L. Marshall, Hans-Peter Muller, and Hans-Peter Müller, 664-67. Psychology Press.
Sheehan, James J. 2008. Where Have All the Soldiers Gone? The Transformation of Modern Europe. Boston: Houghton Mifflin.
Pełna lista lektur oraz same teksty w formacie PDF zostają przesłane studentom/-kom drogą mailową przed zajęciami.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: