Sołectwo NOSKOWO

Sołtys: Stanisław Motykowski

Liczba ludności: 431 (stan na 31.12.2022)

Powierzchnia: 1179 ha

Nazwa niemiecka: Notzkow

Pierwsza wzmianka: 1317

Noskowo to wieś sołecka leżąca na południowym wschodzie gminy Sławno, około 9 kilometrów od Sławna. Sąsiaduje z gruntami wsi Wrześnica, Komorczyn, Warszkówko.

Wieś powstała w średniowieczu. Pierwsza wzmianka o niej pochodzi z dokumentu z 1317 roku, w którym książęta Bogusław, Barnim i Warcisław potwierdzają Sławnu jego przywileje (jako świadek występuje Stanislaus de Nossikow z rodu von Pirch). Następnie wieś przechodzi na własność rodu von Natzmer. Od 1656 roku majątek należy do rodziny von Zitzewitz. Ludwig Briuggemann w 1784 roku zanotował we wsi 9 gospodarstw chłopskich, 2 półchłopskie, kuźnię, szkołę. Na początku XIX wieku majątek należy do rodu von Schwichow. Powierzchnia majątku wynosi 813 ha. W 1834 roku majątek nabył Wilhelm Zutz, a w 1908 kupił go właściciel dóbr w Sycewicach Heinrich von Zitzewitz. Majątek pozostał w rękach tej rodziny do 1945 r.

W okresie międzywojennym grunty orne wioski wynosiły 1255 hektarów, z czego do majątku należało 838 ha. Hodowano tu głównie bydło oraz owce. Do majątku należało także 185 hektarów lasu.

Liczba ludności wynosiła w 1818 roku - 234, w 1864 - 400, w 1905 - 449, w 1939 - 430 osób. Liczba gospodarstw chłopskich wynosiła: w 1871 roku - 81, w 1905 - 79, w 1939 - 95. 22 gospodarstwa chłopskie miały ponad 10 hektarów, a 11 poniżej 10 ha.

We wsi działa kuźnia, wiatrak, stolarnia, gospoda, sklep kolonialny, kasa oszczędnościowo-pożyczkowa, mleczarnia, piekarnia, poczta, ochotnicza straż pożarna, związki śpiewaczy i sportowy. Weterani wojenni należeli do stowarzyszenia we Wrześnicy. Mieszkał tu także dentysta.

Wieś ma kształt ulicówki. Była to wieś chłopska i folwarczna. Zagrody chłopskie zlokalizowane były w południowo-wschodniej części wsi, w południowej mieszkali robotnicy folwarczni.
Zespół folwarczno-pałacowo-parkowy znajdował się w północnozachodniej części wsi. Pałac zbudowany został w końcu XIX wieku przez ówczesnych właścicieli (Zutz). W początkach XX wieku został rozbudowany o część wieżową. Park powstał przypuszczalnie około połowy XIX stulecia.

Do majątku należały Chlebowe Wrześnickie (niem. Paulinenhof) i Podmokłe (niem. Heinrichsthal).

Szkoła zbudowana została w 1870 roku, wcześniej nauka odbywała się w mieszkaniu nauczyciela. Ostatnim przed 1945 rokiem nauczycielem był Wilhelm Vilbrandt.

Cmentarz ewangelicki zlokalizowany był na południe od wsi, założony został w 1885 roku, obecnie nieczynny. Mieszkańcy uczęszczali do pobliskiego kościoła w Tychowie.

Rosjanie wkroczyli do wsi 7 marca 1945 roku. W folwarku ustanowiono komendanturę wojskową i powołano gospodarstwo radzieckie istniejące do 1947 roku. W końcu tego roku wieś zasiedlili polscy osadnicy, a w majątku utworzono państwowe gospodarstwo rolne. Ostatni Niemcy opuścili Noskowo w połowie roku 1950.

W pałacu mieścił się m.in. hotel junaków Ochotniczych Hufców Pracy, przedszkole, mieszkania.

W okresie powojennym Noskowo utraciło wiele z pierwotnego charakteru. Zniknęły prawie zupełnie pełnorolne zagrody chłopskie. Powstało wiele nowych obiektów, w tym bloki dla pracowników PGR-u.

Jan Sroka, Słownik historyczny wsi powiatu sławieńskiego, 2014

Ciekawostki:

• w Noskowie urodził się w 1925 roku malarz i rzeźbiarz Heinrich Eugen von Zitzewitz, który uczęszczał do sławieńskiego gimnazjum (obecne liceum), większość powojennego życia spędził w Brunszwiku; w 1995 roku zaprojektował dla Sławna pomnik, który nazwał „Chrystus przybywa do Sławna”; pomnik znajduje się przy Bramie Koszalińskiej
• niefunkcjonujący cmentarz wiejski zlokalizowany w znacznym oddaleniu na południe od wsi, założony został w 1885 r., wcześniej mieszkańcy korzystali z cmentarza w Tychowie
• cmentarz poewangelicki – nieczynny, zlokalizowany w znacznym oddaleniu na południe od wsi
• pałac w Noskowie stanowi dziś własność prywatną
• park krajobrazowy, założony przypuszczalnie ok. połowy XIX w. harmonijnie dopełnia otoczenie pałacu
• na potrzeby sakralne została zaadaptowana dawna kuźnia, dzięki czemu powstała kaplica, obecnie kościół filialny pw. Świętej Rodziny

stan na dzień 26.01.2023 r.