O etiologii zaburzeń płynności mówienia ze szczególnym uwzględnieniem jąkania

Etymologiczne uwagi dotyczące etiologii

Wszystkie słowniki wyrazów obcych określają etiologię jako naukę zajmującą się wyjaśnianiem przyczyn występowania określonych zjawisk, procesów, stanów. W medycynie i weterynarii termin ten oznacza naukę o przyczynie chorób. Pojęcie to pochodzi od greckich słów: aitia (powód, przyczyna) i lógos (słowo, nauka) – aitiologia (aitia – przyczyna, logia – zbiór, kolekta). Etiologia skupia się zatem na podłożu danego zjawiska, faktu czy procesu. Wszystkie one mają zespół czynników etiologicznych powodujących ich powstanie. Etiologia pozwala odkryć przyczyny zaistniałego stanu rzeczy i dotyczy każdej dyscypliny nauki oraz różnych dziedzin życia. Jeśli pojawia się u nas czy u naszych bliskich jakieś schorzenie, nawet bardzo drobne, to od razu przywołujemy w myślach rodzaj przewidywanej przyczyny, aby móc pokierować procesem rozwiązania tego problemu. Dotyczy to nie tylko problemów zdrowotnych, ale – jak już wspomniano – różnych sfer naszego życia.

Czynnikiem etiologicznym, np. w medycynie, będzie czynnik wywołujący dany stan rzeczy, fakt, proces czy chorobę. Mogą to zatem być czynniki ożywione (np. wirusy, bakterie, pasożyty, grzyby), psychiczne, nieożywione chemiczne (np. substancje żrące) i fizyczne (jak silne pole magnetyczne) lub mechaniczne. Czynnik etiologiczny to także brak, niedobór albo nadmiar jakiegoś elementu środowiska życia czy składnika pokarmowego. Etiologia w medycynie oznacza konkretną naukę o przyczynach powstawania chorób, a każdą z chorób cechuje występowanie zespołu czynników etiologicznych odpowiedzialnych za powstawanie procesu chorobowego. Stąd odpowiednie rozpoznanie etiologii danego schorzenia pozwala zastosować właściwe leczenie przyczynowe oraz podjąć działania profilaktyczne.

O etiologii w psychologii rozważania są podobne jak w medycynie, chociażby ze względu na wielość schorzeń psychicznych czy układu nerwowego. Etiologia jest więc nauką badającą przyczyny zjawisk, okoliczności i procesów zachodzących w danym zbiorze (czyli przyczyna lub zbiór przyczyn czegoś). Zatem mówi się o etiologii jako podłożu czegoś, jako o myśli zawartej w stwierdzeniu (kontekst, przyczyna, punkt wyjścia, znaczenie, źródło) i jako o motywie działania (bodziec, inspiracja, motyw, motywacja, popęd).

Z pojęciem etiologii jest także ściśle związana definicja patogenezy, przez którą należy rozumieć mechanizm powstawania choroby lub zaburzenia. 

To jest również wyjaśnienie działania czynnika chorobotwórczego na organizm oraz sposobów reakcji organizmu na jego działanie o zaistniałym warunku, który wynika z danego czynnika etiologicznego wywołującego tę chorobę czy to zaburzenie (Nowak 2021).

Analizując zjawiska etiologiczne w logopedii (neurologopedii), należy w pełni podporządkować się ustaleniom ogólnym obowiązującym w tym zakresie w medycynie czy w psychologii, logopedia (neurologopedia) jest bowiem nauką interdyscyplinarną i współdziała z medycyną, psychologią, pedagogiką i językoznawstwem (także z socjologią, szczególnie w znaczeniu socjoterapeutycznym) (Etiologia 2020).

Etiologiczne uwarunkowania zaburzeń płynności mówienia

Wśród typowych zaburzeń płynności mówienia można wyróżnić jąkanie wczesnodziecięce (pierwotne), jąk...