Planowanie podstawowa i pierwsza funkcja zarządzania w organizacji jest procesem decyzyjnym który ma za zadanie osiągnięcie wyznaczonych zadań, które przybierają formę celów. Plany organizacji są powiązane z wyznaczonymi celami danej organizacji. Powiązanie to ma charakter sprzężenia zwrotnego a zakłócenia w realizacji planów powodują konieczność restrukturyzacji celów. Podobnie zmiana celów organizacji powoduje zmiany w jej planach. W organizacji w zależności od kryterium podziału możemy rozróżnić następujące rodzaje planów:

1. Ze względu na szczebel zarządzania:

• strategiczny,
• taktyczny,
• operacyjny.

2. Ze względu na horyzont czasu:

• długookresowe zwane też planami perspektywicznymi,
• średniookresowe,
• krótkookresowy,
• operatywny.

3. Ze względu na problem:

• produkcyjne,
• marketingowe,
• logistyczne itd.

4. Ze względu na przeznaczenie:

• opracowanie nowego systemu operacyjnego,
• wybudowanie supermarketu,
• zorganizowanie wyprawy ma Mont Everest itd.

Schematyczne powiązania między różnymi rodzajami planów przedstawiono na rys. 3.1.

Legenda

S - plan strategiczny
T - plan taktyczny
O - plan operacyjny
D - plan długookresowy
S - plan średniookresowy
Op - plan realizacji operacji

Rys.3.1. Powiązanie między różnymi rodzajami planów

Najczęściej, chociaż nie zawsze, plany dotyczące poszczególnych szczebli zarządzania są powiązane z horyzontem czasu objętym planowaniem. I tak:

Specyficznym typem planów powstałych na najwyższym szczeblu wielkich organizacji typu międzynarodowe koncerny są plany globalne. Plany te dotyczą realizacji celów strategicznych w bardzo długim okresie czasu i mają wymiar ponadnarodowy.

Plan strategiczny na drodze dekompozycji powiązany jest z planem taktycznym, ten zaś z kolei planem operacyjnym.

Jak przedstawiono na rysunku 3.1 plany strategiczne dotyczą długiego okresu czasu, natomiast plan taktyczny - średniego a kolei plan operacyjny - krótkiego.

Długość okresu czasu dla którego organizacja opracowuje plan zależny od rodzaju organizacji jak też jej sytuacji w otoczeniu. Organizacje duże, które działają w stale zmieniającym się otoczeniu będą musiały przyjmować dłuższy horyzont czasu niż organizacje małe funkcjonujące w stabilnych warunkach. Jednak o wiele trudniej planować dla organizacji funkcjonujących w zmieniającym się otoczeniu niż dla organizacji działającym w otoczeniu stabilnym.

Plany długookresowy-strategiczny najczęściej są to plany obejmujące okres od pięciu do dziesięciu lat niekiedy jednak okres ponad dziesięć lat.

Plan średniookresowy- taktyczny jest to najczęściej podstawowy plan średnich i małych organizacji i obejmujący okres od roku do pięciu lat.

Plany krótkookresowe-operacyjne są to plany obejmujące okres roku lub krótszy

Dla realizacji określonych standardowych zadań istnieje też plan operatywny, który jest rodzajem planu krótkoterminowego ale obejmuje na przykład okres godzinny lub okres 1 -2 dni. Przybiera ona tez formę planu interwencyjnego, czyli co należy robić jak nastąpi zagrożenie organizacji Przykładem jest plan postępowania w sytuacji pożaru, napadu, klęsk żywiołowych, ataku wirusów lub próbie włamania się hackera. Plan taki jest umieszczony na widocznym miejscu w każdej organizacji a w hotelach a każdym pokoju lub przy każdym komputerze.

Plan może być planem całościowym lub też planem branżowym lub planem problemowym.

Plan branżowy jest to plan, który dotyczy zagadnień określonej produkcji np. sprzętu AGD lub też określonych części samochodowym jak opon. Planem problemowym może być np. plan wprowadzenia komputeryzacji w organizacji, zastosowanie nowego systemu motywacyjnego, osiągnięcie normy ISO9000 dla określonego produktu, plan promocji i reklamy.

Specjalnym typem planu jest biznes plany. Biznes plan jest terminem, który zastąpił polskie określenie plan działania organizacji. Przeznaczenie biznes planu związane jest ze szczególnym przedstawieniem sposobu postępowania określającego dlaczego i jak organizacja powinna działać aby zrealizować założone cele. Dobrze opracowany biznes plan jest wizytówką organizacji i jej właściciela czy właścicieli. Najczęściej budowany jest dla uzasadnienia starania o nowe środki lub też pokazuje, że alokacja istniejących środków jest przemyślana i oparta na rachunku ekonomicznym. Do wspomagana opracowania biznes planu zostały opracowane specjalne programy komputerowe.

Przedstawione typy planów nie wyczerpując problematyki. Istnieją różne nie przedstawione tu typy planów. Należy jednak wspomnieć o planach jednorazowych i planach ciągłych. Plan jednorazowy jest planem przygotowawczym dla realizacji celów, które z dużym prawdopodobieństwem w przyszłości nie będą powtarzane np. opracowanie gry komputerowej, budowanie drogi, zainstalowanie systemu zabezpieczenie przed włamaniem.

Plany ciągłe sporządzane są natomiast dla działań powtarzających się regularnie co pewien czas. Takim planem ciągłym jest okresowy plan oceny efektywności funkcjonowania organizacji czy też plan naboru kandydatów do pracy.