Rozróżniamy popyt indywidualny (ze strony określonego nabywcy) i popyt rynkowy na dane dobro (ze strony wszystkich jego nabywców). Popyt wszystkich nabywców na wszystkie dobra to popyt globalny (zagregowany).

Równanie liniowej krzywej popytu: q = a- bp

PODAŻ jest to ilość dobra, którą dostawcy chcą i mogą dostarczyć na rynek w określonym czasie. Wzrost ceny dobra wywołuje wzrost podaży, a obniżenie się ceny - spadek podaży ceteris paribus.

Rozróżniamy podaż indywidualną (ze strony pojedynczego dostawcy) i podaż rynkową danego dobra (ze strony wszystkich dostawców). Podaż wszystkich dóbr ze strony wszystkich dostawców to podaż globalna (zagregowana).

Cena graniczna - jest to maksymalna cena, jaką konsument jest gotów zapłacić za dane dobro.

Przy konstruowaniu funkcji podaży zaczynamy od ceny = 0 i podwyższamy ją. Patrzymy, jaka jest najniższa cena, po której producent chce zaoferować jednostkę dobra (cena minimalna). Następnie dalej podwyższamy cenę, patrząc, przy jakim jej poziomie pojawiają się na rynku kolejni producenci.

Po nałożeniu krzywych podaży i popytu na siebie uzyskamy cenę równowagi na rynku. Równowaga rynkowa (punkt równowagi) oznacza, że ilość, którą kupujący chce kupić po danej cenie, jest równa ilości, którą sprzedający chcą sprzedać. Przy równowadze występuje tendencja do utrzymywania się tej samej ceny i ilości (ceteris paribus).

p* - cena równowagi
q* - ilość równowagi

Cena równowagi równoważy popyt i podaż. Zależności pomiędzy ceną, popytem i podażą ilustruje poniższa tabelka:

A to jest wykres tej sytuacji:
                                                            
Nadwyżka podaży (z drugiej strony patrząc jest to niedobór popytu), oznacza, że przy danej cenie dobra, mało kto chce, lub może je kupić, lecz jest to sytuacja korzystna dla producentów ze względu na możliwy do osiągnięcia zysk. Nadmierna produkcja prowadzi jednakowoż do zalegania towarów w magazynach, co skłania producentów do wyprzedawania towarów, nawet, jeśli miałoby to obniżyć cenę towaru. Niższa cena zachęca kupującego do zakupu, lecz jednocześnie zniechęca producenta (sprzedającego) do dalszej, tak wysokiej produkcji tego dobra, - czyli w drodze do osiągnięcia punktu równowagi wzrasta wielkość popytu (ilość żądana) przy jednoczesnym zmniejszeniu wielkości podaży (ilości dostarczonej).
Odwrotna sytuacja, czyli niedobór podaży (nadwyżka popytu), oznacza, że przy danej cenie dobra wielu konsumentów chce nabyć dane dobro, jednak cena ta jest mało korzystana dla producenta. Jeżeli ten stan się utrzymuje, to producenci podwyższą cenę tego dobra, aby sprawić, żeby jego produkcja okazała się opłacalna. Obędzie się to kosztem zapotrzebowania: przy wyższej cenie mniej osób będzie chciało nabyć to dobro. Czyli przy niedoborze podaży w drodze do osiągnięcia punktu równowagi maleje wielkość popytu (ilość żądana) i rośnie wielkość podaży (ilość dostarczona).
Powyższe zmiany ilustrujemy na wykresie poprzez przesuwanie się wzdłuż krzywych popytu i podaży. Zmiany zaś czynników poza cenowych oznaczamy poprzez przesunięcie krzywej(-ych) popytu, lub podaży w lewo, lub w prawo.
Zachwianie równowagi rynkowej może również nastąpić także poprzez interwencję państwa, wprowadzającego cenę minimalną, lub maksymalną na jakieś dobro - rezultatem jest „administracyjny” niedobór (np. podaży przy cenie maksymalnej), lub nadwyżka.
Istnienie ceny maksymalnej, może prowadzić do powstania tzw. czarnego rynku - odsprzedawania zakupionego towaru po wyższej cenie, w celu osiągnięcia zysku.
Dla sytuacji rynkowych wyróżnia się:
- Stałą równowagę, gdy odchylenie cen i ilości uruchamia mechanizm rynkowy zmierzający do przywrócenia równowagi;
- Niestałą równowagę, gdy odchylenie powoduje destabilizację (dalsze zwiększanie nierównowagi) na rynku tego dobra, lub brak jest sił mechanizmowi na przywrócenie równowagi.

Możliwe zmiany i reakcje na zmiany czynników wpływających na popyt i podaż są następujące:
- Popyt + > cena równowagi + > ilość +
- Popyt - > cena równowagi - > ilość -
- Podaż + > cena równowagi - > ilość +
- Podaż - > cena równowagi + > ilość -

Ogólnie na rynku występuje tendencja do osiągania równowagi.
Ważnym pojęciem są również ceny względne, mierzące cenę danego dobra w stosunku do cen innych dóbr. Jeśli wszystkie ceny i dochody rosną proporcjonalnie, to zmieniają się tylko wielkości nominalne cen. Jeśli jednak cena jakiegoś dobra rośnie wolniej/szybciej od cen pozostałych dóbr, to dobro to staje się względnie tańsze/droższe - co powoduje uruchomienie mechanizmu rynkowego, mającego na celu dostosowanie sytuacji na rynku do warunków równowagi.
Mechanizm dostosowawczy można zilustrować modelem "pajęczyny". Przy zbyt wysokiej cenie (P1) powstaje nadwyżka podaży, skłaniająca do zmniejszenia ceny do poziomu (P2). Przy tej jednak cenie okazuje się, że wystąpił niedobór podaży, co skutkuje wzrostem ceny do (P3), tam występuje kolejna nadwyżka i tak w procesie dostosowawczym dochodzimy do optimum (PE) nazywanego punktem (ceną) równowagi. Zmiany nachylenia krzywych, bądź czynników poza cenowych mogą prowadzić do innych skutków np. powiększania się rozpiętości, lub powracanie do punktu wyjścia - model nie prowadzi wówczas do osiągnięcia stanu równowagi.