Kontakty międzyludzkie to nieodłączna część naszego życia, a co za tym idzie – bardzo istotna. Posiadanie właściwych relacji interpersonalnych ma wpływ na szereg obszarów funkcjonowania. Na codzień spotykamy wiele przypadkowych osób. Co sprawia, że jednych lubimy niejako z automatu, a inni nie przypadają nam do gustu? Co sprawia, że ludzie nas lubią?
Fizyczność
Wpływ wyglądu na naszą sympatię jest tematem kontrowersyjnym. Znajdą się osoby, które stwierdzą, że jest on niezwykle istotny, ale znajdą się też takie, które będą miały przeciwne zdanie. Czy dysponujemy twardymi dowodami na to, jak jest naprawdę?
Wiele badań wskazuje na to, że wygląd determinuje, czy dwoje ludzi będzie się lubić. Ponadto zależność taka dotyczy (wbrew stereotypom mówiącym, że na ten aspekt głównie mężczyźni zwracają uwagę!) obu płci. Mowa tutaj zarówno o związkach partnerskich jak i koleżeńskich.
Co ciekawe, atrakcyjność fizyczna często łączona jest, poza procesami świadomości, z innymi pozytywnymi cechami. Osobom postrzeganym jako piękne/przystojne przypisywane są takie cechy jak np. inteligencja, niezależność, poczucie humoru, błyskotliwość, zaradność, szlachetność, uprzejmość, otwartość, opiekuńczość. Jednak wszystko ma swoje granice. Kiedy pewne osoby postrzegamy jako zbyt atrakcyjne, to mogą one wywoływać w nas obawę, że wykorzystają swoją fizyczność do manipulacji.
Podobieństwo
Atrakcyjność fizyczna ma największe znaczenie na początku znajomości. Z czasem większą rolę zaczynają odgrywać także inne czynniki – cechy osobowości. Jakie powinny one być, by dana osoba miała szansę zdobyć naszą sympatię? Nie sposób wymienić konkretnej cechy, która będzie przepisem na sukces. Nie da się sformułować paczki właściwości, której posiadanie zjedna nam ludzi. Sprawa wygląda inaczej: im bardziej ktoś jest podobny do nas, tym bardziej go lubimy. Podobieństwo może być związane z zainteresowaniami, poglądami, opiniami i preferencjami.
Przeciwieństwo
Czy ma rację bytu odwieczny spór pomiędzy powiedzeniami „ciągnie swój do swego” oraz „przeciwieństwa się przyciągają”? O ile odnośnie podobieństwa wnioski z badań są jednoznaczne, o tyle w kwestii przeciwieństwa sprawa jest nieco bardziej zawiła. Przypuszczalnie istnieją przypadki potwierdzające tę zależność, np. ktoś otwarty może być atrakcyjny dla nieśmiałej osoby. Jednak w większości badań osiąga się wieloznaczne wyniki. Niektórzy badacze twierdzą, iż sytuacja może się zmieniać w trakcie trwania relacji interpersonalnej. Sugerują, że podobieństwo odgrywa najistotniejszą rolę na początku znajomości, natomiast przeciwieństwo nabiera na znaczeniu w trakcie jej trwania. Obszar ten wymaga jednak dalszych badań.
Pochwały i krytyka
Lubienie to nie tylko wygląd i podobieństwo do nas. Na naszą sympatię ma także wpływ zachowanie danej osoby wobec nas. Badania wykazują, że dobrą strategią jest prawienie komplementów i wyrażanie pozytywnych ocen. Należy jednak zachować ostrożność. Pochwały są pożądane, natomiast manipulacja zupełnie nie, więc jeśli miłe słowa wydadzą się być środkiem do celu, to z pewnością nie wpłynie to na zwiększenie sympatii.
Jednak byłoby zbyt proste, gdyby w tym momencie temat był zamknięty. Okazuje się, że krytyka również może wywrzeć dobre wrażenie. Negatywne opinie to nie temat zakazany. Osoby, które dostrzegają pewne nieprawidłowości i mają odwagę o tym mówić, postrzegane są przez nas jako inteligentne, interesujące i godne podziwu.
Częstość kontaktów
Kolejną determinantą interpersonalnej sympatii jest częstość kontaktów. Jest to trywialna zasada mówiąca o tym, że im więcej spotykamy się z daną osobą, tym bardziej ją lubimy. Ma ona swoje potwierdzenie w badaniach, które wykazują, że znaczenie ma zarówno bliskość fizyczna pomiędzy osobami, jak i funkcjonalna. Przykładowo większość ludzi wchodzi w związki małżeńskie z osobami z jednej klasy, bloku, studiów lub pracy. Jeśli w relacji nie występują negatywne zjawiska, to sympatia wzrasta w miarę trwania znajomości.
Bycie lubianym
Istotną rolę odgrywa także fakt bycia lubianym. Duże znaczenie ma dla nas to, czy inni nas lubią. Jest to tak silne, że ma wpływ nawet, gdy nie występują opisane powyżej czynniki. Jesteśmy w stanie lubić kogoś tylko dlatego, że ten ktoś lubi nas. Może to działać na zasadzie samonapędzającej się zależności kołowej. Kiedy poznajemy nową osobę i zauważamy, że nas lubi, to automatycznie zaczynamy odczuwać do niej sympatię. Ta prawidłowość dotyczy każdego człowieka, więc nowopoznana osoba również zaczyna reagować na sygnały sympatii dawane jej przez nas. Ponadto samo przekonanie, że inni nas lubią powoduje, że jesteśmy mili i tym sposobem inni zaczynają być mili dla nas.
Badania potwierdzają również istnienie efektu zysku-straty, związanego z wysiłkiem włożonym w stworzenie relacji. Im bardziej musieliśmy się starać na początku, aby zyskać sympatię danej osoby, tym bardziej ją lubimy. Efekt ma swoje zastosowanie również w odwrotnym kierunku.
Recepta
Przedstawione determinanty sympatii nie są gotową receptą na to, w jaki sposób należy się zachowywać wobec nowopoznanych osób, aby zyskać ich sympatię. Nikt nie jest w stanie podać takowej. Wymienione zależności i opisane informacje mają na celu uświadomienie nam, jak wiele czynników odgrywa istotną rolę (w tym takich, które wzajemnie się wykluczają). Począwszy od banalnych, jakimi jest częstość spotkań, poprzez takie jak wygląd, podobieństwo oraz przeciwieństwo cech, a skończywszy na zachowaniu w postaci okazywania sympatii, wyrażania pochwał, a także krytyki.
Bibligorafia:
- Aronson, E., Wilson, T. D., Akert, R. M. (1997). Psychologia społeczna. Serce i umysł. Poznań:Wydawnictwo Zysk i S-ka
- Strelau, J., Doliński, D. (2008). Psychologia. Podręcznik akademicki. Sopot: GWP.
Zdjęcia:
- Photo by Priscilla Du Preez on Unsplash: https://unsplash.com/@priscilladupreez
