Podbiał pospolity (Tussilago farfara L.) nazywany jest także białkuchem, oślą stopą, końskim kopytem, bożym liczkiem lub kaczyńcem. Jego łacińska nazwa pochodzi od słów tussi oraz ago, które oznaczają kolejno „kaszel” oraz „wypędzam”. To roślina zaliczana do rodziny astrowatych (Asteraceae Dum), której liście wykorzystywane są w lecznictwie naturalnym już od czasów starożytnych. Charakteryzuje je wysoka zawartość flawonoidów, garbników, śluzów, karotenoidów oraz wielu innych substancji, dzięki którym ma silne właściwości wykrztuśne, przeciwzapalne i przeciwdrobnoustrojowe. Dlatego podbiał stosowany jest głównie w leczeniu chorób górnych dróg oddechowych, zwłaszcza tych przebiegających z mokrym lub suchym kaszlem oraz bólem gardła. W ostatnich latach pojawiają się jednak doniesienia o potencjalnych możliwościach szerszego wykorzystania podbiału pospolitego m.in. w profilaktyce i leczeniu nowotworów oraz cukrzycy.
Podbiał pospolity – właściwości lecznicze, działanie, zastosowanie
Podbiał pospolity – jakie ma właściwości?
Podbiał pospolity przez wiele osób bywa postrzegany wyłącznie jako chwast, jednak jest on wartościowym surowcem zielarskim o wielu właściwościach i wielokierunkowym działaniu. W lecznictwie wykorzystuje się zarówno jego liście, jak i kwiaty, a do tej pory odkryto ponad 100 obecnych w nich substancji bioaktywnych. Podbiał pospolity jest źródłem m.in.:
- flawonoidów (np. apigeniny, kwercetyny, rutyny, kemferolu i hyperozydu),
- seskwiterpenów (np. tussilagononu, tidifarfaryny),
- triterpenoidów (np. arnidiolu, izobauerenolu),
- związków fenolowych (np. kwasu galusowego, ferulowego oraz kawowego).
Dzięki ich obecności podbiał pospolity ma właściwości przeciwzapalne, przeciwdrobnoustrojowe oraz antyoksydacyjne. W roślinie występują również składniki mineralne, takie jak potas, magnez, wapń, żelazo oraz cynk, a także garbniki i śluzy. Dzięki obecności garbników podbiał ma właściwości ściągające, a śluzy sprawiają, że działa osłonowo. Niektóre doniesienia naukowe sugerują również, że ma on potencjalne właściwości neuroprotekcyjne (ochrania komórki układu nerwowego, również w mózgu), hipoglikemiczne (obniżające stężenie cukru we krwi) oraz antyproliferacyjne (zapobiegające niekontrolowanemu namnażaniu komórek) i przeciwnowotworowe. Kwestie te wymagają jednak dalszych badań.
Podbiał pospolity – działanie i wskazania do stosowania
Podbiał pospolity i jego właściwości lecznicze znane były już w starożytności. W dawnej medycynie naturalnej stosowano go przede wszystkim do leczenia kaszlu, bólów gardła, gorączki i dreszczy. Miał on również zastosowanie u osób z padaczką i gruźlicą, a także w łagodzeniu zmian skórnych, np. niewielkich ran i oparzeń, odcisków lub czyraków.
Obecnie, ze względu na potwierdzone, silne właściwości przeciwzapalne, wykrztuśne i przeciwdrobnoustrojowe, podbiał pospolity stosowany jest w szczególności w infekcjach górnych dróg oddechowych przebiegających z kaszlem i bólem gardła. Jego działanie polega na rozrzedzeniu zalegającej wydzieliny oraz stymulacji ruchów nabłonka rzęskowego wyściełającego drogi oddechowe. Wyzwala to odruch wykrztuśny i pomaga pozbyć się zalegającej wydzieliny. Dodatkowo łagodzi podrażnienia gardła wywołane kaszlem dzięki obecności związków śluzowych, które powlekają śluzówkę gardła. Podbiał pospolity można zastosować w następujących problemach zdrowotnych:
- infekcje górnych dróg oddechowych,
- przeziębienie,
- grypa,
- mokry i suchy kaszel,
- zapalenie oskrzeli,
- astma,
- ból gardła,
- niewielkie rany i oparzenia,
- stany zapalne w jamie ustnej,
- nadmierne przetłuszczanie się skóry głowy,
- wypadanie włosów,
- trądzik.
>> Kompendium wiedzy o trądziku
Preparaty zawierające podbiał pospolity
W aptekach oraz sklepach zielarskich obecnych jest wiele preparatów na bazie podbiału pospolitego, które polecane są głównie osobom borykającym się z infekcjami i uporczywym kaszlem. Dostępne są zarówno produkty o statusie leku, jak i suplementy diety. Najczęściej mają one postać pastylek do ssania lub syropów i przeznaczone są dla dorosłych oraz młodzieży po 12. roku życia.
Podbiał pospolity bywa również składnikiem maści i żeli przeznaczonych do stosowania zewnętrznego, m.in. na błonę śluzową jamy ustnej lub niewielkie zmiany zapalne skóry. Występuje też w szamponach do włosów wypadających i przetłuszczających się oraz kosmetykach do cery trądzikowej.
Podbiał pospolity jako surowiec zielarski występuje również w formie suszonego ziela, które można wykorzystać w warunkach domowych do przygotowania naparów. Wystarczy wsypać do szklanki łyżkę suszonych liści ziela, zalać szklanką wrzątku i zaparzać pod przykryciem ok. 10 minut. Ostudzony napar można pić 2 razy dziennie po ½ szklanki napoju na porcje.
>> Rutwica lekarska – właściwości lecznicze, działanie, zastosowanie
Podbiał pospolity – dawkowanie i bezpieczeństwo stosowania
Preparaty z podbiału pospolitego nie powinny być stosowane dłużej niż 3-6 tygodni w roku. Dotyczy to zarówno samodzielnie przygotowanych naparów ziołowych, jak również produktów aptecznych. Wynika to z obecności alkaloidów pirolizydynowych, które mają prawdopodobne hepatotyksyczne działanie i mogą powodować zaburzenia funkcjonowania wątroby, a w skrajnych przypadkach nawet jej marskość i żółtaczkę.
Skutki uboczne podbiału pospolitego obserwuje się dość rzadko. Mogą obejmować nudności, bóle brzucha lub biegunki o umiarkowanym nasileniu. Brakuje oficjalnych danych na temat interakcji tej rośliny z lekami, suplementami czy innymi preparatami ziołowymi. W przypadku korzystania z jakiejkolwiek farmakoterapii zalecana jest konsultacja z lekarzem. Podbiał pospolity nie powinien być stosowany przez kobiety w ciąży, w trakcie karmienia piersią oraz dzieci poniżej 12 roku życia.
Podbiał pospolity w Encyklopedii ziół i roślin – podsumowanie
- Podbiał pospolity występuje głównie w postaci suszonego ziela, a także syropów, pastylek i maści.
- Wykazuje właściwości wykrztuśne, przeciwdrobnoustrojowe, przeciwzapalne osłonowe.
- Stosowany jest głównie przy infekcjach przebiegających z mokrym kaszlem i bólem gardła.
- Przeznaczony jest do stosowania wewnętrznego oraz zewnętrznego.
