Jodyna ma działanie bakteriobójcze, wirusobójcze i grzybobójcze. Roztwór jodyny o charakterystycznym, ciemnobrunatnym kolorze, wykorzystywany jest do dzisiaj do odkażania niewielkich ran i otarć na skórze. Wokół tego antyseptyku narosło też sporo nieporozumień. Jak stosować jodynę? Czy jest ona bezpieczna? Czy jodynę można stosować wewnętrznie? Czym jodyna różni się od płynu Lugola?
Jodyna – właściwości i zastosowanie
W celach antyseptycznych wykorzystuje się spirytusowy roztwór jodu o stężeniu 3-10%. Jodyna – płyn do odkażania skóry, obok jodu i alkoholu etylowego zawiera także jodek potasu, jako substancję stabilizującą oraz wodę.
Jodyna to produkt farmakopealny – opisany w urzędowym spisie leków i surowców wykorzystywanych do ich produkcji, dopuszczonych do stosowania w danym kraju.
Jak stosować jodynę?
Mechanizm działania alkoholowego roztworu jodyny polega na denaturacji białek bakterii i grzybów. Jodynę w postaci nierozcieńczonej można stosować jedynie na nieuszkodzoną skórę. Bezpośrednio na rany, otarcia czy oparzenia należy stosować jodynę w postaci rozcieńczonej lub wodne roztwory jodu.
Jodyna sprawdza się zatem jako środek odkażający np. pola operacyjnego, natomiast w zetknięciu z uszkodzoną skórą powoduje pieczenie, ból, silne podrażnienie. Stosowanie jodyny na większą powierzchnię uszkodzonej skóry może skutkować zatruciem jodem, ponieważ przy przerwaniu ciągłości skóry jod wchłonie się do wnętrza organizmu.
Jodyna nie powinna być stosowana wewnętrznie, nie należy jej też pić. Może to doprowadzić do podrażnienia układu pokarmowego, reakcji alergicznych, a nawet zatrucia jodem.
Jodyna a płyn Lugola
Czym się różni jodyna od płynu Lugola? Płyn Lugola to roztwór wodny jodu, w odróżnieniu od jodyny – roztworu alkoholowego. W składzie płynu Lugola, podobnie jak w roztworze jodyny, oprócz jodu i wody, znajduje się jodek potasu, który sprawia, że jod rozpuszcza się w wodzie. Płyn Lugola w medycynie wykorzystywany jest do:
- odkażania skóry (działa łagodniej niż jodyna)
- leczenia schorzeń tarczycy
- do płukania gardła (w postaci rozcieńczonej)
Płyn Lugola to lek wydawany na receptę. W odróżnieniu od jodyny może być stosowany doustnie, ale tylko w określonych przypadkach. Zarówno nadmiar, jak i niedobór jodu są niebezpieczne.
Znaczenie jodu w organizmie
Jod to pierwiastek niezbędny do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Jego niedobór powoduje:
- zmęczenie,
- brak energii,
- problemy z wagą,
- trudności z koncentracją,
- osłabienie włosów,
- kołatanie serca,
- przyśpieszony puls,
- nerwowość,
- uczucie zimna.
Jednak niedobór jodu jest tak samo niebezpieczny, jak jego nadmiar. Zbyt duża podaż jodu może doprowadzić do nadczynności tarczycy, nudności, biegunek, zaburzeń układu pokarmowego. Przedawkowanie jodu może prowadzić do pojawienia się lub zaostrzenia chorób autoimmunologicznych tarczycy, do rozwoju niedoczynności i nadczynności tarczycy.
Od 1996 roku obowiązuje w Polsce obowiązek jodowania soli, dzięki czemu problem niedoboru jodu stał się marginalny.
Historia jodyny
Obecnie jodyna stosowana jest wyłącznie do dezynfekcji skóry i to niekoniecznie najchętniej. Silnie barwi skórę, a plamy z jodyny są bardzo trudne do usunięcia. Przed wojną jodyna zalecana była w leczeniu grypy, zapalenia płuc, odry, szkarlatyny, ospy, tyfusu brzusznego i plamistego, suchot i bólu gardła. Miała pomagać także przy braku apetytu u dziecka.
