Żuraw
Żuraw zwyczajny, żuraw, żuraw popielaty, żuraw szary (Grus grus) – gatunek dużego ptaka z rodziny żurawi (Gruidae), zamieszkujący północną i środkową część Eurazji. Do niedawna można go było spotkać w całej Europie. W wyniku osuszania podmokłych lasów zniszczono jego lęgowiska i obecnie na południe od Bałtyku i na południu Europy występuje tylko wyspowo. Ciągły zasięg obejmuje Półwysep Skandynawski, północną Rosję i Azję aż po wschodnią Syberię. Wiosenne powroty w marcu i kwietniu, a jesienne przeloty we wrześniu i październiku. Zimuje na Półwyspie Iberyjskim, we Francji, w Afryce Północnej aż do Sudanu, na Bliskim Wschodzie, w Pakistanie, Indiach, a także południowych i wschodnich Chinach.
W Polsce niezbyt liczebny lub rzadko spotykany ptak lęgowy niżu, lokalnie średnio liczebny. Według szacunków Monitoringu Flagowych Gatunków Ptaków, w latach 2010–2012 populacja żurawia w Polsce liczyła 20–22 tysięcy par lęgowych, najczęściej i najwięcej liczebnie, występuje na północy i zachodzie kraju. Często spotykany na przelotach, zimuje wyjątkowo.
W locie wyciąga szyję i nogi podobnie jak bocian. Uderza skrzydłami powolnie, majestatycznie. Przy poruszaniu się po powierzchni ziemi ruchy ma płynne, powolne. Bardzo płochliwy i czujny.
Żurawie od sierpnia do listopada zbierają się w tysięczne stada na miejscach wypoczynku (jesienią w Niemczech naliczono 85 000 osobników), które ustalane są po wystarczającej ilości pokarmu i miejsc do spania. W Europie Środkowej gromadzą się w głębi lądu. Skandynawskie i środkowoeuropejskie żurawie odlatują do Hiszpanii (Andaluzja) i Portugalii w październiku i listopadzie. Coraz więcej osobników zimuje coraz bardziej na północ, np. w północno-wschodniej Francji, a nawet Niemczech, gdzie mają również lęgowiska. Gatunek w niewielkiej liczbie zimuje regularnie również w Polsce. Takie skracanie wędrówek oszczędza energię i zapewnia szybsze zdobycie lepszego terytorium na lęgowiskach. Ptaki skandynawskie, wracając w marcu i kwietniu, zatrzymują się na wypoczynek na terenach na południe od Bałtyku.
Rozległe bagna wśród lasów, torfowiska, wrzosowiska, nad jeziorami i starorzeczami. Zwykle w oddaleniu od siedzib ludzkich, ale żeruje także na łąkach i polach uprawnych. W Europie Środkowej lęgowiska znajdują się w wilgotnych obniżeniach terenu, np. olsach, torfowiskach wysokich i niskich, zalewanych łąkach i pastwiskach, w strefach przybrzeżnych i coraz częściej w rowach między polami.
Wszystkożerne, ale dominuje pokarm roślinny (w tym nasiona), uzupełniany gryzoniami, owadami i mięczakami. Terytorium żerowania jest bardzo rozległe i na obszarach rolniczych może dochodzić do 120 ha. Jest szkodnikiem upraw kukurydzy, żerując powoduje duże straty w zasiewach tej rośliny.
Jeden lęg w roku, w połowie albo pod koniec kwietnia.
Światowa populacja żurawia zwyczajnego jest szacowana na 491–503 tys. osobników i wykazuje tendencję wzrostową (2015).
W Polsce liczebność ocenia się na 20–22 tys. par lęgowych (2010–2012). Jeszcze na początku XX wieku był to na tych terenach gatunek bardzo nieliczny, choć od lat 20. następował powolny wzrost liczebności, prawdopodobnie dzięki wprowadzonemu w 1921 roku zakazowi odstrzału. W latach 70. i 80. szacowano liczebność żurawi na 700–900 par, choć mogły to być dane zaniżone. W latach 80. zauważono trend wzrostowy polskiej populacji, na początku lat 90. liczebność szacowano na 2300–2600 par, pod koniec lat 90. na 5000–6000, a w 2001 było to już około 10 tysięcy par lęgowych.
W Polsce objęty ścisłą ochroną gatunkową. Wskazana ochrona terenów podmokłych i bagiennych.